Chryzantemy to popularne rośliny jesienne, które kojarzą się głównie z sezonem Wszystkich Świętych. Jednak nie wszystkie odmiany muszą być traktowane jako jednoroczne dekoracje. Wiele chryzantem to rośliny wieloletnie, które przy odpowiedniej pielęgnacji mogą zdobić nasz ogród przez wiele sezonów. W tym artykule dowiesz się, jak wybrać odpowiednie odmiany zimujące w gruncie oraz jak o nie dbać, by cieszyły oko bujnymi kwiatami rok po roku.
Chryzantemy wieloletnie – charakterystyka roślin zimujących w gruncie
Chryzantemy (Chrysanthemum) należą do rodziny astrowatych i obejmują ponad 40 gatunków. Nie wszystkie jednak nadają się do zimowania w polskim klimacie. Odmiany wieloletnie, które dobrze znoszą niskie temperatury, to przede wszystkim chryzantemy ogrodowe (Chrysanthemum × morifolium) oraz chryzantemy koreańskie (Chrysanthemum zawadskii).
Chryzantemy wieloletnie zimujące w gruncie charakteryzują się:
- Zwiększoną odpornością na mróz (wytrzymują temperatury do -20°C)
- Mocnym, rozgałęzionym systemem korzeniowym
- Zdrewniałymi u podstawy pędami
- Zazwyczaj mniejszymi kwiatami niż odmiany doniczkowe
- Dłuższym okresem kwitnienia (od września do pierwszych przymrozków)
Chryzantemy wieloletnie, w przeciwieństwie do odmian typowo cmentarnych, mają zdolność regeneracji po zimie i tworzenia nowych pędów z korzeni lub dolnych części łodyg.
Warto wiedzieć, że odmiany sprzedawane jesienią jako dekoracje na Wszystkich Świętych to najczęściej rośliny szklarniowe, które nie są przystosowane do zimowania w gruncie. Prawdziwe chryzantemy ogrodowe wieloletnie najlepiej kupować w szkółkach roślin lub specjalistycznych sklepach ogrodniczych, gdzie sprzedawcy mogą udzielić fachowej porady dotyczącej mrozoodporności konkretnych odmian.
Jak wybrać odpowiednie odmiany chryzantem zimujących w gruncie?
Wybierając chryzantemy, które mają przetrwać zimę w naszym ogrodzie, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych cech:
Strefy mrozoodporności
W Polsce najlepiej sprawdzają się odmiany odporne na mróz, przystosowane do stref 5-6 według klasyfikacji USDA. Przy zakupie zawsze pytaj o mrozoodporność konkretnej odmiany. Najbardziej wytrzymałe są:
- Chryzantemy koreańskie (Chrysanthemum zawadskii)
- Niektóre odmiany chryzantem ogrodowych (Chrysanthemum × morifolium)
- Chryzantemy pachnące (Chrysanthemum seticuspe)
Polecane odmiany wieloletnie
Wśród sprawdzonych odmian chryzantem zimujących w gruncie można wymienić:
- ’Clara Curtis’ – o różowych kwiatach, bardzo odporna na mróz
- ’Herbstbrokat’ – o czerwono-brązowych kwiatach
- ’Mei-kyo’ – o drobnych, różowych kwiatach
- ’Bronze Elegans’ – o brązowo-pomarańczowych kwiatach
- ’Ruby Mound’ – o rubinowo-czerwonych kwiatach
- ’Złota Jesień’ – o złocistych kwiatach
Na co zwrócić uwagę przy zakupie?
Kupując chryzantemy z myślą o wieloletniej uprawie, wybieraj rośliny:
- Z silnym, rozgałęzionym systemem korzeniowym
- O zdrowych, jędrnych liściach bez przebarwień
- Z pąkami kwiatowymi w różnych fazach rozwoju (zapewni to dłuższe kwitnienie)
- Najlepiej w pojemnikach (nie cięte), co ułatwi przyjęcie się w ogrodzie
Unikaj roślin z kwiatami w pełni rozwiniętymi, gdyż ich okres kwitnienia będzie już krótszy, a także tych z objawami chorób czy szkodników, takimi jak żółknące liście, plamy czy obecność mszyc.
Sadzenie chryzantem wieloletnich – kiedy i jak?
Odpowiednie posadzenie chryzantem to pierwszy krok do zapewnienia im dobrego zimowania w gruncie.
Termin sadzenia
Najlepszym terminem na sadzenie chryzantem wieloletnich jest:
- Wiosna (kwiecień-maj) – daje roślinom czas na dobre ukorzenienie przed zimą
- Wczesna jesień (do połowy września) – rośliny zdążą się ukorzenić przed mrozami
Chryzantemy kupione późną jesienią (np. na Wszystkich Świętych) lepiej przezimować w chłodnym, ale nieprzemarzającym miejscu, a posadzić dopiero wiosną.
Wybór stanowiska i przygotowanie gleby
Chryzantemy wieloletnie preferują:
- Stanowisko słoneczne lub lekko półcieniste
- Osłonięte od silnych wiatrów miejsce
- Przepuszczalną, żyzną glebę o pH 6,0-7,0
- Dobrze zdrenowane podłoże (nie lubią zastoju wody)
Przed sadzeniem warto wzbogacić glebę kompostem lub dobrze przefermentowanym obornikiem. Dodanie piasku do ciężkich, gliniastych gleb poprawi drenaż i zmniejszy ryzyko gnicia korzeni zimą. Rośliny sadź w odstępach 40-50 cm od siebie, co zapewni im odpowiednią przestrzeń do rozwoju i dobrą cyrkulację powietrza.
Pielęgnacja chryzantem wieloletnich w ciągu roku
Aby chryzantemy wieloletnie dobrze zimowały i obficie kwitły, wymagają odpowiedniej pielęgnacji przez cały sezon.
Podlewanie i nawożenie
- Podlewaj regularnie, szczególnie w okresach suszy, unikając moczenia liści
- Nawóź od wiosny do połowy sierpnia nawozem dla roślin kwitnących
- W drugiej połowie sierpnia ogranicz nawożenie azotem, a zwiększ dawkę potasu i fosforu, co wzmocni rośliny przed zimą
Regularność podlewania jest kluczowa – chryzantemy nie lubią ani przesuszenia, ani nadmiaru wody. Najlepiej podlewać je rano, kierując strumień wody bezpośrednio na glebę, co zapobiegnie rozwojowi chorób grzybowych na liściach.
Przycinanie i formowanie
Prawidłowe przycinanie chryzantem jest kluczowe dla ich obfitego kwitnienia:
- Wczesną wiosną usuń zaschnięte pędy
- W maju-czerwcu wykonaj pierwsze uszczykiwanie wierzchołków pędów (na wysokości 15-20 cm), co spowoduje lepsze rozkrzewienie
- Do połowy lipca możesz wykonać drugie uszczykiwanie, aby uzyskać bardziej zwarty pokrój
- Po 15 lipca zaprzestań przycinania, aby nie zaburzyć tworzenia pąków kwiatowych
Kiedy przycinać chryzantemy w gruncie? Ostatnie cięcie wykonaj nie później niż do połowy lipca, aby roślina zdążyła zawiązać pąki kwiatowe przed jesienią. Zbyt późne przycinanie może opóźnić lub całkowicie zahamować kwitnienie.
Jak przygotować chryzantemy do zimy?
Odpowiednie przygotowanie chryzantem do zimy znacząco zwiększa ich szanse na przetrwanie niskich temperatur.
Zabezpieczenie przed mrozem
Po pierwszych przymrozkach, gdy kwiaty przekwitną:
- Przytnij pędy na wysokość 10-15 cm nad ziemią
- Okryj podstawę roślin kopczykiem ziemi wymieszanej z kompostem (na wysokość 10-15 cm)
- Nasyp warstwę kory sosnowej, liści lub słomy (15-20 cm)
- W regionach o surowych zimach możesz dodatkowo przykryć rośliny agrowłókniną
Pamiętaj, aby nie stosować okrycia z folii, ponieważ może ona spowodować zaparzenie roślin podczas odwilży. Agrowłóknina jest lepszym wyborem, gdyż przepuszcza powietrze i wilgoć, jednocześnie chroniąc przed mrozem.
Wiosenna pielęgnacja po zimie
Gdy minie ryzyko silnych przymrozków (zwykle w kwietniu):
- Usuń zimowe okrycie stopniowo, aby nie narażać młodych pędów na nagłe zmiany temperatury
- Usuń martwe części roślin
- Delikatnie spulchnij glebę wokół roślin
- Zastosuj pierwsze wiosenne nawożenie nawozem wieloskładnikowym
Chryzantemy wieloletnie to wspaniałe rośliny, które mogą zdobić nasz ogród przez wiele lat. Wybierając odpowiednie odmiany i zapewniając im właściwą pielęgnację, możemy cieszyć się ich kolorowymi kwiatami każdej jesieni. Pamiętaj, że kluczem do sukcesu jest wybór prawdziwie mrozoodpornych odmian oraz odpowiednie zabezpieczenie roślin przed zimą. Z czasem i doświadczeniem nauczysz się, które odmiany najlepiej sprawdzają się w twoim ogrodzie i będziesz mógł cieszyć się ich pięknem przez wiele sezonów.